ASRIN KÜRESEL SALGINI-TÜRKİYE’NİN KORONAVİRÜSLE BAŞARILI MÜCADELESİ
“YÜKSEKÖĞRETİM”
- YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA ATILAN İLK ADIMLAR
• Dünyada pandemi sürecinin başlaması ile birlikte, Sağlık Bakanlığından gelen “Koronavirüs Koruma ve Kontrol Önlemleri” konulu yazı 2020 yılı Şubat ayının ilk haftasında tüm yükseköğretim kurumlarına iletilmiştir.
• Türkiye’de henüz bir vaka tespit edilmeden önce Yükseköğretim Kurulu tarafından yükseköğretim kurumlarında Koronavirüs hastalığına ilişkin alınması gereken tedbirler “Seyahat ve Yurt Dışı Toplantılar”, “Uluslararası Katılımlı Toplantılar” ve “Ayrımcılığa Karşı Alınacak Tedbirler” olmak üzere üç başlıkta toplanmış ve Türkiye’deki yabancı uyruklu öğrenciler de dikkate alınarak üç dilde 6 Mart’ta (Türkiye’de ilk Kovid-19 vakasının tespitinin yaklaşık bir hafta öncesi) yükseköğretim kurumlarına gönderilmiştir.
• Türkiye’deki ilk Kovid-19 vakasının tespit edildiği gün 11 Mart 2020’de hem toplam öğrenci sayısı hem de uluslararası öğrenci sayısı yüksek olan üniversitelerin rektörleri ve sağlık alanındaki seçkin bilim insanlarının katılımıyla Yükseköğretim Kurulu’nda (YÖK) “Kovid-19” gündemiyle bir toplantı gerçekleştirilmiştir.
• 12 Mart’ta devlet kararıyla, yükseköğretim kurumlarımızda 16 Mart tarihinden itibaren bir hafta yüz yüze eğitime ara verilmiş ve bu süre içinde yine YÖK tarafından üniversitelerin uzaktan öğretim olanakları ve kapasiteleri tespit edilmiştir.
- PANDEMİ SÜRECİNDE YÜKSEKÖĞRETİMDE DİJİTAL ADIMLAR
Pandemi Dönemi Uzaktan Öğretim Uygulamaları Yol Haritası
• 13 Mart 2020 tarihinde, uzaktan öğretim alt yapıları ve insan kaynaklarının durumu konusunda üniversitelerden acil olarak bilgi istenmiş, üniversitelerde
“Salgın Danışma Komisyonları” oluşturulmuştur.
• Dekanlar ile yapılan birebir görüşmelerde eğitim öğretim süreçlerinin kesintiye uğramaması için bu süreç hızlı bir şekilde planlanmıştır.
• 16 Mart tarihinden itibaren bir hafta eğitime ara verilmiş ve bu süre içinde üniversitelerin uzaktan öğretim olanakları ve kapasiteleri tespit edilmiştir.
• YÖK bünyesinde farklı üniversitelerden alanında uzman akademisyenlerin de bulunduğu
“Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Komisyonu” oluşturulmuştur. Belirlenen bu yol haritasında mevzuat, alt yapı, insan kaynakları, içerik ve uygulama olmak üzere 5 temel alanda çalışma yapılmıştır.
YÖK Dersleri Platformunun Açık Erişime Sunulması
• 23 Mart’ta Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında dijital ortamda eğitime geçilmiştir. Bütün yükseköğretim kurumlarında yüz yüze eğitim modelinden dijital ortamda eğitim modeline geçiş ve çok hızlı bir adaptasyon sağlanmıştır.
• Üniversitelerin dijital ders malzemesi ihtiyacını gidermek amacıyla YÖK’ün bünyesinde bir
“YÖK Dersleri Platformu” oluşturulmuş, 25 Mart’tan itibaren üniversitelerin erişimine açılmıştır.
• İlk aşamada Anadolu Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi’nin ders içeriklerinin yer aldığı YÖK Dersleri Platformu’na https://yokdersleri.yok.gov.tr/ internet adresi üzerinden giriş yapılmaktadır. Ayrıca YÖK’ün kurumsal web sitesi ve mobil uygulaması gibi farklı kanallardan da sisteme giriş imkânı bulunmaktadır.
• Mobil operatörle yapılan çeşitli temaslar neticesinde YÖK Dersleri Platformu’ndan yararlanan öğrencilere
‘6 GB’lık Uzaktan Eğitime Destek Kotası’ adı altında ücretsiz bir İnternet kullanım hakkı tanınmıştır.
“Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi”
• YÖK tarafından iki yıl önce başlatılmış olan “Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi”nin bu sürece önemli katkıları olmuştur. Bu proje kapsamında 16 üniversitede 6 bine yakın öğretim elemanına
“Dijital Çağda Yükseköğretimde Öğrenme ve Öğretme”, 50 binin üzerinde öğrenciye de
“Dijital Okur Yazarlık” dersi verilmiştir.
Uzaktan Eğitim Platformu Sağlama Protokolü
• Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi”nin bir diğer aşamasında 15 üniversite ile Sakarya Üniversitesi arasında, YÖK’ün koordinasyonunda ve TÜBİTAK-ULAKBİM ile iş birliğinde gerçekleştirilen
“Uzaktan Eğitim Platformu Sağlama Protokolü” imzalanmıştır. 2020-2021 eğitim-öğretim yılı güz döneminde proje kapsamındaki 15 üniversite uzaktan öğretimle yapacakları derslerini bu yerli platform aracılığıyla gerçekleştirmeye başlamışlardır.
Uzaktan Öğretim Politikaları Komisyonu
• YÖK bünyesinde çeşitli üniversitelerin farklı disiplinlerinden gelen uzaktan öğretim alanında uzman akademisyenlerin katılımıyla
“Uzaktan Öğretim Politikaları Komisyonu” oluşturulmuştur.
YÖK Sanal Laboratuvar Projesi
• Proje ile laboratuvar uygulamalarının en yoğun olduğu
“genel kimya ve genel fizik laboratuvarı” dersleri sanal ortamda verilebilecektir. İlk etapta 18 üniversitenin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören yaklaşık 15 bin öğrencinin yararlanması planlanmıştır.
- YÜKSEKÖĞRETİMDE EĞİTİM ÖĞRETİM SÜRECİNİ KOLAYLAŞTIRICI KARARLAR
İntörn Öğrenciler
• Tıp fakültesindeki intörn öğrencilerin durumunun ve buralardaki uygulamaların değerlendirilmesine ilişkin YÖK Yürütme Kurulu’nda kararlar alınmış ve tüm üniversitelere bildirilmiştir.
Uygulamaya Dayalı Programlar
• Uygulamaya dayalı programlarda bulunan teorik dersler için dijital imkânlar ve uzaktan öğretim yöntemlerinin kullanılmasına, uygulama derslerinin ise yine üniversiteler tarafından belirlenen takvimin uzatılması da dâhil olmak üzere en uygun zamanda verilmesine, önlisans ve lisans düzeyindeki bu uygulama ve yaklaşıma lisansüstü düzeyde de imkân tanınmasına, denetlenebilir olmak kaydıyla uzaktan öğretim ve dijital imkânlar kullanılarak bu süreçlerde de bir kesinti olmamasının sağlanmasına ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde eğitim gören Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı öğrenciler için de aynı imkânların tanınmasına karar verilmiştir.
• Tıp fakülteleri son sınıf öğrencileri bağlamında, ülkenin sağlık alt yapısının gücü nedeniyle tıp fakültesi son sınıf öğrencilerine acil ihtiyaç bulunmadığından pek çok ülkenin aksine bunların erken mezun edilmesi yoluna gidilmemiş, rızalarının alınması kaydıyla eğitimlerine kendi üniversite hastanelerinde devam etmeleri uygun görülmüştür. Ayrıca diledikleri takdirde, bulundukları şehirlerdeki bir başka üniversitenin hastanesinde veya Sağlık Bakanlığı taşra teşkilatlarında, ilgili birimlerin oluruna dayalı olarak, aile hekimliği, halk sağlığı merkezleri gibi birimlerde yapacakları saha uygulamalarının, intörnlük uygulamalarının kalan kısmına sayılmasına karar verilmiştir.
Kayıt Dondurma Hakkı
• Öğrencilerin talep etmeleri halinde 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde
kayıtlarını dondurabilmelerine de imkân sağlanmıştır. Dondurulan sürenin azami süreden sayılmaması ve lisansüstü eğitimde ise kararların üniversite yönetim kurullarına bırakılması kararlaştırılmıştır.
• Tez teslim, savunma ve yeterlik sınavlarının belirlenmesinde denetlenebilir ortam ve şartlarda gerçekleştirilmesi ve kayıt altına alınması şartıyla dijital imkânlar ile yapılabilmesine ve öğrencilerin bu konuda erteleme ve kayıt dondurma imkânından da yararlanılabilmelerine ilişkin kararlar alınmıştır.
Seviye Tespit Sınavları
• Seviye Tespit Sınavı ve Muadil Sınavların (İlmi Hüviyet Tespiti ve Yapılandırılmış Klinik Sınav) YÖK tarafından belirlenecek tarihlerde yapılmak üzere ertelenmesine karar verilmiştir.
Öğretmen Adayları ile Hemşirelik, Diş Hekimliği, Eczacılık ve Sağlık Programları ile İlgili Kararlar
• Öğretmen adayının uygulama çalışmalarındaki eksikliklerini
“ders, ödev ve dosya hazırlığı” ile telafi edebilmesine yönelik kararlar alınmıştır.
• Hemşirelik, Diş Hekimliği, Eczacılık programlarındaki öğrencilerin stajlarını nasıl tamamlayacakları hususu üniversitelerin değerlendirmelerine bırakılmıştır.
• Yükseköğretim kurumlarının sağlık alanındaki diğer programlarındaki öğrenciler de yaklaşık 5-6 hafta arasında hastanelerde uygulamalı eğitime devam etmişlerdir.
• Diğer sağlık programlarında mezun aşamasında olan öğrencilerin de yaşanan güçlükler nedeniyle, staj/uygulama eğitimlerini; yaz dönemi de dahil uygun zamanda sağlık birimlerinde koruyucu önlemler alınarak yapabilecekleri gibi dijital imkânlarla uzaktan öğretim yoluyla, simülasyon eğitimi, proje, vaka analizi vb. faaliyetlerle de tamamlayabilmeleri hususunun yükseköğretim kurumlarının ilgili kurulları tarafından değerlendirilerek karara bağlanması uygun görülmüştür.
Uygulamalı Eğitim Gerektiren Meslek Yüksekokulu ve Mühendislik Programları ile İlgili Kararlar
• Pek çok işletme de salgın süreci nedeni ile faaliyetlerine ara vermiş veya esnek ve kısmi zamanlı çalışmaya başlamış, dolayısıyla işletmelerde uygulamalı eğitime devam etme imkânı kalmamıştır. Bu bağlamda öğrencilerin eksik kalan uygulama eğitimi ve süresinin, uzaktan öğretim yöntemiyle veya yaz öğretimi şeklinde yükseköğretim kurumları tarafından tamamlatılabilmesine karar verilmiştir.
Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) ve Öncelikli Alanlar Projesi ile İlgili Kararlar
• ÖYP ve Öncelikli Alanlar Projesi kapsamındaki araştırma görevlilerinin kayıt dondurmaları hakkında tüm yükseköğretim kurumlarına bilgilendirme yapılmıştır.
Uzaktan Öğretim Süreçlerinin Değerlendirilmesi Üzerine Veri Analizi
• 127 devlet ve 62 vakıf olmak üzere toplam 189 üniversiteden toplanan farklı alanlardaki veri sonuçlarına göre, üniversitelerin uzaktan öğretime hızlı geçiş sağladığını, bahar dönemindeki derslerin %90’ının uzaktan öğretimle açıldığı, uzaktan öğretimin en yoğun uygulandığı alanın “Sosyal Bilimler” olduğu” tespit edilmiştir.
• Tüm akademisyenlere
“Dijital Eğitim Ortamlarına Giriş” dersi çevrim içi olarak verilmeye başlanmıştır.
- YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI SINAVI (YKS) İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
• YKS’nın, ÖSYM tarafından gerekli koruyucu önlemler alınarak
27 – 28 Haziran 2020 tarihlerinde yapılması kararlaştırılmıştır.
• Verilen süre yalnızca bu yıl için
30 dakika daha ilave ile 165 dakikaya çıkarılmıştır.
• Lisans programlarını tercih edebilmek için ilgili puan türünde uygulanan
180 baraj puanının ise 170’e çekilmesi kararlaştırılmıştır.
- YÖK 100/2000 DOKTORA PROJESİ İLE BİLİMSEL ÇALIŞMALARA SUNULAN KATKILAR
• Kovid-19 salgınına karşı Türkiye’deki üniversitelerde ve sağlık birimlerinde pek çok bilimsel çalışma başlatılmıştır.
• YÖK 100/2000 Doktora Projesi kapsamında doktora yapan 800 beyin gücü, Türkiye’de koronavirüs salgınına karşı yürütülecek Ar-Ge, aşı, ilaç çalışmalarında, Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) koordinasyonunda kurulacak Kovid-19 Tanı Merkezleri Projesi’ne katkı vermektedir.
• 2020-2021 eğitim öğretim yılı için çıkılan çağrıda ise küresel olarak yaşanan Kovid-19 salgını dikkate alınarak
Pandemi Dönemi Özel Çağrısı’na çıkılmıştır. Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen öncelikli alanlarda Türkiye’nin ve dünyanın da içinde bulunduğu pandemi dönemine özel olmak üzere doktoralı insan kaynağına olan ihtiyacı karşılamak ve gelecek nesillere insan kaynağı yetiştirmek üzere yurt içindeki devlet üniversitelerinde 22 tematik alanda YÖK Doktora Bursu verilmektedir.
- ENGELLİ ÖĞRENCİLER İÇİN ALINAN TEDBİRLER VE EĞİTİME ERİŞİMLERİNE SAĞLANAN KOLAYLIKLAR
• İşitme engelli, görme engelli, zihinsel engelli ve otizm spektrum bozukluğu bulunan öğrencilerin uzaktan eğitimde yaşadıkları sıkıntılarla ilgili bazı tedbirler alınmış ve düzenlemeler ile ilgili kararlar üniversitelere bildirilmiştir.
•
Küresel Salgında Yeni Normalleşme Süreci Rehberi ile Küresel Salgın Bağlamında Yükseköğretim Kurumlarında Sağlıklı ve Temiz Ortamların Geliştirilmesi Kılavuzu’ nda uzaktan öğretimi süreğen hastalığı bulunan ve engelli öğrencilere mümkün olduğunca erişilebilir kılmak için gerekli tedbirlerin imkânlar çerçevesinde alınmasına yönelik düzenlemelere yer verilmiştir.
- KOVİD-19 BİLGİLENDİRME WEB SİTESİ
• YÖK tarafından yapılan çalışmaların, alınan kararların duyurulması amacı ile
“Kovid-19 Bilgilendirme” web sitesi erişime açılmıştır.
- ÜNİVERSİTENİ KEŞFET YÖK SANAL FUARI
• Tercih yapacak adaylara, üniversitelerin ve programlarının dijital ortamda tanıtılmasına yönelik olarak Yükseköğretim Kurulu tarafından ilk kez
“Üniversiteni Keşfet YÖK Sanal Fuarı 2020” düzenlenmiştir.
- ÖRGÜN ÖĞRETİMDE UZAKTAN ÖĞRETİMLE VERİLEBİLECEK DERS ORANININ “YÜZDE KIRKA” ÇIKARILMASI
• Ön lisans, lisans ve yüksek lisans düzeydeki örgün programlarda uzaktan öğretim yoluyla verilebilecek ders oranı yüzde kırka yükseltilmiştir. Böylelikle dünyanın pek çok ülkesinde uygulanan karma öğretim modeline diledikleri takdirde Türk üniversiteleri de geçebileceklerdir.
- TEZ AŞAMASINDAKİ ÖĞRENCİLERE EK SÜRE HAKKI
• Yükseköğretim kurumları tarafından afet ve salgınlarda tez aşamasındaki lisansüstü eğitim öğrencilerine talepleri halinde bir dönem, afet veya salgının aşamasına göre tekrar başvurmaları durumunda bir dönem daha olmak üzere en fazla iki dönem ek süre verilmesi kararlaştırılmıştır.
- YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINA BÖLGESEL VE YEREL GEREKLERE GÖRE KARAR VERME İMKÂNI
• Yükseköğretim Kurulu salgının bölgesel ve yerel seyrine göre farklı programlar için yapılacak olan uygulamalara yönelik hususlarda yetkiyi üniversitelerin ilgili kurullarına bırakmaktadır.
- HEYET RAPORU KOLAYLIĞI
• YÖK, salgın süreci nedeniyle 2020-2021 eğitim öğretim yılı için yükseköğretim kurumlarının sağlık raporu istenen programlarına yerleşen adayların, herhangi bir hastalığı olmadığına dair düzenlenmiş tek hekim raporu ile yerleştiği programa kayıt yaptırabilmesine karar vermiştir.
- KAYIT SÜRESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
• Üniversiteye yerleşen ancak Kovid-19 hastası olması ve karantinada bulunması nedeniyle kayıt yaptıramayacakların kayıt haklarının 15 gün müddetince saklı tutulması kararlaştırılmıştır.
- YABANCI DİL SINAVI BELGESİNİN İBRAZI İLE İLGİLİ DÜZENLEME
• Koronavirüs salgını dolayısıyla “yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik” gibi lisansüstü programlara başvuracak adaylar ile “doktora veya sanatta yeterliğe başvuracak” araştırma görevlilerine, Yabancı Dil Sınavı puanlarına ilişkin belgelerini, sınav sonuçları açıklandıktan sonra yükseköğretim kurumlarına ibraz etme hakkı getirilmiştir.
- E-KAYIT SİSTEMİ İLE SALGINA KARŞI TEDBİR
• YÖK verilerine göre, 627 bin 532 üniversite öğrencisinin kaydını elektronik kayıt (e-kayıt) üzerinden dijital ortamda yaptırmasıyla yaklaşık 400 milyon lira tasarruf sağlanırken, işlemlerdeki yoğunluk azaltılarak koronavirüs salgınına karşı tedbir alınmıştır.
- TÜRKİYE’DE OKUYAN ULUSLARARASI ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM ÖĞRETİM SÜRECİNİ KOLAYLAŞTIRMAK İÇİN ALINAN KARARLAR
Kovid-19 nedeniyle uluslararası öğrencilerin Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarına kayıt ve eğitim süreci ile ilgili bir dizi rahatlatıcı kararlar alınmıştır. Bu çerçevede;
• 2020-2021 akademik yılı Güz dönemine mahsus olmak üzere uluslararası öğrencilere, lise mezuniyetlerini tamamlamak koşulu ile
ön kayıt yaptırma imkânı sağlanmıştır. Başvuru ve kayıt süreci uzatılmıştır.
• Eğitim ve öğretim başladıktan sona kayıt yaptıran öğrencilere hızlandırılmış telafi eğitimi verilmesine, bu dönemde kayıt yaptıran öğrencilerin talep etmeleri halinde güz döneminde kayıt dondurarak eğitimlerine bahar döneminde başlayabilmelerine imkân sağlanmıştır.
• Eğitim ve öğretim dönemi başladığında kayıt yaptırmış olan öğrencilerden Kovid-19 nedeniyle alınan tedbirler kapsamında, Türkiye’ye bu dönemde gelemeyenler için, bu tedbirler kalkıncaya kadar 2020-2021 eğitim ve öğretim yılı güz döneminde derslerinin dijital imkânlarla uzaktan öğretimle verilebilmesine imkân sağlanmıştır.
• İkamet süreleri sona erecek olan yabancı uyruklu öğrencilerin ikamet sürelerinin 6 ay kendiliğinden uzatılabilmesi ve vize muafiyetlerinin 90 güne çıkarılması ve öğrenci vizesi kapsamında gelen başvuruların yurt dışı temsilciliklerinde hızlıca sonuçlandırmasına yönelik İçişleri Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı nezdinde girişim başlatılmıştır.
- “STUDY İN TURKEY YÖK SANAL FUARI 2020”
• YÖK tarafından salgın sürecinde Türk üniversitelerinin yurt dışında dijital ortamlarda tanıtılması için Temmuz ayında
“Study in Turkey YÖK Sanal Fuarı 2020” gerçekleştirilmiştir.
• Küresel salgın sürecinde üniversitelerin yurt dışından öğrenci kaydetmeleri teşvik edilmiş, yükseköğretimin bölgesi için çekim merkezi olması durumunun devam etmesi sağlanmıştır. Salgına rağmen takip edilen politikaların neticesinde
uluslararası öğrenci sayısı 200 binlere ulaşmıştır.
- YURT DIŞINDA EĞİTİM GÖREN TÜRK ÖĞRENCİLER İÇİN ALINAN KARARLAR
• Yurt dışı yatay geçiş kontenjanları artırılmış, kısıtlar kaldırılmıştır. Yükseköğretime girişte başarı sıralaması şartı bulunan “Tıp, Diş Hekimliği, Eczacılık, Hukuk, Öğretmenlik, Mühendislik ve Mimarlık” programları dışındaki yükseköğretim programlarının yurt dışı yatay geçiş kontenjanlarındaki
%50 kısıt kaldırılarak, bu
programlara yurt içi yatay geçiş kontenjanı kadar yurt dışı kontenjan ayrılabilmesine imkân tanınmıştır.
• “Tıp, Diş Hekimliği, Eczacılık, Hukuk, Öğretmenlik, Mühendislik ve Mimarlık” programları için zorunlu olan yurt dışı yatay geçiş kontenjan kısıtlamasının, YÖK tarafından belirlenmiş olan sıralama kuruluşları tarafından yapılan dünya üniversite sıralamalarının herhangi birinde ilk 1000’de yer alan üniversitelerin programlarındaki öğrenciler için geçerli olmak suretiyle kaldırılması kararlaştırılmıştır.
• ÖSYS/YKS puanına veya muadil belgelere sahip olmak koşulunu sağlamaları halinde dileyen öğrencilerin, Türkiye’deki açık öğretim programlarından herhangi birine yatay geçiş başvurusu yapabilmeleri sağlanmıştır.
• Küresel salgın dolayısıyla ve 2020-2021 eğitim öğretim yılı güz dönemi ile sınırlı olmak üzere öğrenciler, bütün sınıflara yatay geçiş başvurusu yapılabilmelerine imkân tanınmıştır.
• YÖK tarafından üniversitelerin yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarıyla açmış oldukları “ortak programlar”da okuyan öğrenciler için eğitim öğretim sürecini kolaylaştırıcı bir dizi karar alınmıştır.
• Yurt dışındaki üniversitelerde öğrenim görüp mezun olan öğrencilerin diplomalarının denklik işlemleri devam etmiştir.